Libellen fotograferen is ook een passie van mij

Mijn passie voor het fotograferen van libellen komt voort uit een diepe bewondering voor de kwetsbare schoonheid en het sierlijke gedrag van deze bijzondere insecten. In het bijzonder is het vennetje in de wijk Marsdijk, bij de Landjes, een favoriete plek. Deze natuurlijke omgeving vormt een waardevol leefgebied voor verschillende libellensoorten, die zich bij zonnig weer vaak laten zien boven het wateroppervlak of rustend op rietstengels en takken aan de oever.

Wat mij fascineert, is de combinatie van snelheid, precisie en kleurenpracht die libellen uitstralen. Elke ontmoeting is anders: van de indrukwekkende jachtvluchten van de grote keizerlibel tot het tere, haast ijle karakter van een azuurwaterjuffer. Door te fotograferen probeer ik niet alleen de uiterlijke kenmerken vast te leggen, maar ook iets van hun karakter en gedrag te vangen – in een fractie van een seconde, op het juiste moment, in het juiste licht.

Het vraagt geduld, aandacht voor detail en een grote liefde voor de natuur. Maar juist die rust en concentratie maken het voor mij zo waardevol. De libellen laten zich niet sturen, dus elke geslaagde foto voelt als een cadeautje van de natuur zelf.

Bij het vennetje in Marsdijk, bij de Landjes, kom je een verrassende diversiteit aan libellen tegen. Zowel juffers (de slanke, tere soorten) als echte libellen (de robuustere, krachtigere vliegers) zijn hier te vinden. Enkele veelvoorkomende en fotogenieke soorten zijn:

Azuurwaterjuffer – Een kleine, helderblauw met zwart gekleurde juffer die vaak in paren boven het water zweeft. Ze zijn opvallend door hun fijne bouw en komen veel voor langs de oeverzones.
Gewone oeverlibel – Een robuuste soort met helderblauwe mannetjes en bruine vrouwtjes. Ze zijn vaak te zien op open plekken waar ze op takjes of stenen zonnen.
Grote keizerlibel – Eén van de grootste libellen in Nederland, herkenbaar aan zijn groene borststuk en blauwe achterlijf. Ze patrouilleren actief boven het water en zijn een uitdaging om in vlucht vast te leggen.
Bruine glazenmaker – Een sierlijke libel met een warme bruinachtige kleur, vaak te zien in de schemering of op beschutte plekken bij het water.
Viervlek – Een wat compactere libel met vier karakteristieke vlekjes op de vleugels. Ze rusten vaak op rietstengels en vormen een prachtig silhouet tegen de lucht of het water.

Elke soort heeft zijn eigen vliegseizoen, gedrag en voorkeur voor begroeiing, wat het fotograferen ervan tot een dynamische ervaring maakt. Door hun variatie in kleur, vorm en gedrag is het geen wonder dat libellen zo’n geliefd onderwerp zijn voor natuurfotografen.

De ideale omstandigheden voor libellenfotografie hangen sterk samen met het gedrag en de levenscyclus van deze insecten. Libellen zijn namelijk koudbloedig en sterk afhankelijk van zonnewarmte om actief te worden. Hier zijn de belangrijkste factoren voor optimale fotografie:

1. Tijdstip van de dag

Ochtend (vroege uren): Net na zonsopkomst zijn libellen vaak nog traag en bedekt met dauw. Dit biedt een uitgelezen kans voor close-ups, waarbij je details als dauwdruppels op vleugels en ogen prachtig kunt vastleggen.
Laat in de ochtend tot vroege middag: Naarmate de temperatuur stijgt, worden libellen actiever. Dit is het moment voor vluchtfotografie en gedragsbeelden, zoals paring of territoriale gevechten.

2. Weersomstandigheden

Zonnig en windstil weer is ideaal. Libellen zijn dan het meest actief en laten zich goed zien.
Bij lichte bewolking kan het zachte licht zorgen voor minder harde schaduwen, wat gunstig is voor detailopnames.
Wind is een uitdaging – zelfs een lichte bries maakt het lastig om scherp te stellen op stilzittende libellen.

3. Seizoen

De meeste soorten zijn actief van mei tot en met september, met piekmomenten in juni en juli.
Vroeg in het seizoen zie je vooral juffers, later verschijnen grotere soorten zoals glazenmakers en heidelibellen.

4. Locatie en omgeving

Rijke, gevarieerde oevers met waterplanten, rietkragen en zonbeschenen plekken zijn aantrekkelijk voor libellen.
Zoek naar rustige hoekjes waar weinig menselijke verstoring is – daar heb je vaak de beste kans om libellen langdurig te observeren en vast te leggen.

Door deze omstandigheden goed te benutten, vergroot je de kans op geslaagde en sfeervolle foto’s. Bovendien ervaar je het buiten zijn op een intense en geconcentreerde manier.

Voor het fotograferen van libellen zijn zowel je lenskeuze als je camera-instellingen cruciaal om de fijne details, kleuren en soms razendsnelle beweging goed vast te leggen. Hier zijn de belangrijkste tips:

📷 Aanbevolen lenzen

Macro-objectief (90–105mm of 150–180mm): Perfect voor close-ups van stilzittende libellen. Hiermee kun je details als facetogen, vleugelstructuur en dauwdruppels haarscherp vastleggen, zonder te dicht op het dier te hoeven kruipen.
Telelens (300mm of meer): Geschikt voor het fotograferen van libellen op afstand, bijvoorbeeld tijdens vlucht of bij schuwe soorten.
Zoomlenzen (bijv. 100–400mm): Flexibel als je zowel portretten als gedragsopnames wilt maken, vooral handig in veldervaringen met onvoorspelbare afstanden.

⚙️ Belangrijke instellingen

1. Scherptediepte (Diafragma)

f/8 tot f/11 voor macro’s: Genoeg scherptediepte om het hele insect scherp te houden, met een mooie onscherpe achtergrond.
f/4 tot f/5.6 bij vluchtfoto’s of portretten van verder weg: Maakt het onderwerp los van de achtergrond.

2. Sluitertijd

1/1000s of sneller bij libellen in vlucht.
1/200–1/500s bij stilzittende libellen (gebruik statief of goede handstabilisatie).

3. ISO-waarde

Houd ISO zo laag mogelijk (ISO 100–400) voor maximale beeldkwaliteit bij voldoende licht.
In de vroege ochtend of bij bewolkt weer kun je gerust naar ISO 800–1600, afhankelijk van je camera.

4. Autofocus en scherpstelmodus

Gebruik single point AF of spot-AF voor nauwkeurige scherpstelling op de kop of ogen.
Voor vluchtopnames werkt continuous AF (AI Servo / AF-C) vaak beter.

5. Overige tips

Een flitser met softbox kan handig zijn voor invullicht bij tegenlichtsituaties of in de schaduw, maar gebruik deze spaarzaam om het natuurlijke beeld niet te verstoren.

Gebruik bij voorkeur manual focus bij macro’s, vooral als je vanaf statief werkt.